De kloksimultaan en het Concertgebouworkest door Paul van der Sterren Kloksimultaans komen relatief weinig voor en de meeste schakers hebben er dan ook nauwelijks of geen ervaring mee. Het cruciale verschil met een gewone simultaan is dat de deelnemers niet hoeven te zetten op het moment dat de simultaangever intimiderend en grommend aan hun bord verschijnt, maar een royale en vaste bedenktijd hebben die ze geheel naar eigen inzicht zelf kunnen indelen. De kloksimultaan van 29 mei jl. in Huize Lydia ontstond uit een verzuchting van Davide Lattuada over het schrijnend gemis van precies al deze factoren nadat hij in een kleine simultaan voor leden en personeel van het Concertgebouworkest op 10 maart in het Okura Hotel door Genna Sosonko verpletterend verslagen was. ‘Ik had geen moment het gevoel “in mijn spel te komen”’, was zijn conclusie na afloop. Niet dat hij het niet leuk gevonden had, integendeel denk ik, maar hij zou ook wel eens rustig over zijn zetten willen kunnen nadenken bij een dergelijke gelegenheid. Davide is Italiaan, basklarinettist van het Concertgebouworkest en hij woont al ruim zes jaar in Nederland. Ik had hem leren kennen in een context waarin ik ‘de schaker’ en hij ‘de musicus’ was en we ontdekten al snel dat we veel met elkaar gemeen hadden. Sindsdien ontmoeten we elkaar geregeld en ben ik veel over de muziek te weten gekomen en hij over het schaken. Dit alles tot grote wederzijdse tevredenheid. Davide en Paul Nadat we samen zijn partij tegen Sosonko bekeken hadden dacht ik meteen aan een kloksimultaan, maar ja, zie zoiets – als notoire niet-organisator – maar eens te organiseren! Dacht ik. Maar we hadden geluk. Ik informeerde bij Hugo van Hengel of Caïssa er iets voor zou voelen om de traditionele simultaanavond van de clubkampioenen aan te vullen met een kloksimultaan, we hoefden de datum maar één week te verschuiven en alles was in orde. Kloksimultaans worden meestal tot tien borden beperkt teneinde de simultaangever enigszins in bescherming te nemen tegen wat je zou kunnen noemen de dreiging van de tikkende klokken. Zijn of haar nachtmerrie is immers om op één bord hevig te moeten nadenken over een lastige stelling terwijl ondertussen op alle andere borden je kostbare bedenktijd wegtikt. Maar toen enkele dagen voor het zover was Davide voorzichtig bij me informeerde of Iván Fischer misschien óók mocht meedoen, was ik maar al te blij om er een elfde bord bij te zetten. Iván Fischer Fischer is een wereldberoemde dirigent en is momenteel in Amsterdam voor een lange periode van repetities en uitvoeringen van de opera Parsifal met het Concertgebouworkest en hij bleek net als Davide een enthousiast schaker te zijn die graag van iedere gelegenheid gebruik maakt om tussen de bedrijven door een stevig potje te schaken. Voor mij natuurlijk ook een buitenkansje om zo iemand te leren kennen. Zo ging de avond van start met wat ik dacht dat elf partijen waren. Pas na afloop werd ik erop geattendeerd dat er twaalf mensen hadden gespeeld. Ik begreep daar aanvankelijk niets van totdat ik me herinnerde dat ik bij het opstellen van de tafels inderdaad vergeten was om één bord weg te halen van de twaalf die er nog stonden van de jeugdclub die vóór ons in de benedenzaal had geschaakt. Daar was om acht uur nietsvermoedend Abe Willemsma gaan zitten, tegen wie ik vervolgens, al even nietsvermoedend, een van mijn meest solide partijen van de avond gespeeld had. Zo waren het dus uiteindelijk twee partijen meer dan de bedoeling was, maar daar kan ik alleen maar tevreden over zijn, want uiteindelijk was niet ik degene die bedenktijd tekort kwam, maar waren het mijn tegenstanders. Een gegeven waarvan ik in het laatste kwartier krachtig misbruik kon maken door nog een groot aantal halve en hele punten ‘terug’ te pakken, die ik eigenlijk al afgeschreven had (voor het meest schrijnende geval van deze puntenroof zie de eerdere bijdrage van Dennis Breuker). Ondertussen verloor ik wél van Angelo Spiler (moet die ook niet even op de website van Caïssa, Angelo?) en werden er twee partijen remise, zodat ik met 10-2 won.      Tijdens de kloksimultaan tegen Rene Noteboom Fischer demonstreert zijn partij aan Emily Beynon, Hanneke en David Lattuada Ik vond het een heel leuke avond, zowel vanwege de vertrouwd gezellige sfeer onder de Caïssanen als vanwege de aanwezigheid van zoveel musici. Emily Beynon foto: Hanya Chlala Andor Lilienthal Want ook Emily Beynon was nog van de partij, eveneens KCO-lid en één van de meest fantastische fluitisten ter wereld. Ze keek alleen maar toe (en kreeg daarbij van Iván Fischer een doorlopend commentaar op wat er in zijn partij zoal gebeurde), maar haar aanwezigheid alleen al verhoogde de sfeer nog aanzienlijk. Twee dagen later waren mijn vrouw en ik dan weer te gast bij een repetitie van het Concertgebouworkest en gingen we gewoon verder waar we gebleven waren. Nu merkte ik ook pas wat een veelheid aan wortels Iván Fischer in de schaakwereld heeft. Hij kent Lajos Portisch, hij kent alle Polgar zusjes (de man van Judit is de dierenarts waar hij altijd met zijn hond naartoe gaat) en het allermooiste is: – hoe is het mogelijk! – Andor Lilienthal, de legendarische Hongaarse grootmeester, die in 2010 op 99-jarige leeftijd overleed, was zijn oom! Om het bijzondere van deze avond te markeren – drie beroemde musici op bezoek bij Caïssa – geef ik hierbij de twee partijen van Fischer en Lattuada, met licht commentaar. Paul Van der Sterren - Davide Lattuada 1.c4 Nf6 2.Nc3 g6 3.e4 d6 4.d4 Nc6 5.Nf3 Bg7 6.d5 Ne5 7.Nxe5 dxe5 8.c5 O-O 9.Bc4 c6 10.Be3 cxd5 11.exd5 e4 12.h3 Bd7 13.O-O Qc8 14.Re1 Bxh3?! Davide is een echte aanvalsspeler die hier zijn kans schoon ziet om de partij op scherp te zetten. Objectief is het zeker niet goed, maar zoals spoedig blijkt, is het wel een geslaagde uitnodiging aan mij om eens wat fouten te maken. 15.gxh3 Qxh3 16.Bf1 Qh4 17.Bg2 Ng4 18.Nxe4 f5 19.Ng5? Correct is natuurlijk 19.Pd2. 19...f4? Geheel en al gefixeerd op het doorzetten van de aanval. Na eenvoudig (19... Nxe3 20. Rxe3 Qxg5 had hij zijn investering met rente terugverdiend.) 20.Nf3 Nxe3 21.Rxe3 Qf6 22.Re6 Qxb2 23.Rb1 Qxa2 24.Rxe7 Nu staat wit gewonnen. Davide maakt een mooi slot mogelijk. 24...b6 25.d6 Bf6 26.Ng5 Qxb1 27.Bd5+ Kh8 28.Rxh7# Mat. "Je hebt me mat gezet zonder één zet met je dame te hebben gedaan", constateerde hij achteraf. 1-0 Paul Van der Sterren - Iván Fischer 1.d4 d5 2.c4 e6 3.Nc3 Nf6 4.Nf3 Be7 5.Bf4 O-O 6.e3 c6 7.Bd3 Bd6 8.Bg3 h6 9.O-O Bxg3 10.hxg3 Nbd7 11.Rc1 Re8 12.b4 e5 Met solide spel heeft zwart de openingsproblemen opgelost. Ik hoopte nog iets met mijn kleine ontwikkelingsvoorsprong te kunnen doen. 13.dxe5 Nxe5 14.Nxe5 Rxe5 15.cxd5 Nxd5 16.Bc4 Be6 17.Qd4 Nxc3! Maar hier moest ik beteuterd constateren dat er echt niets meer in zat. 18.Qxc3 Bxc4 19.Qxe5 Bxf1 20.Rxf1 Ik stond op het punt remise aan te bieden, maar toen speelde hij 20...Qd5? en kon (moest?) ik verder spelen. 21.Qxd5 cxd5 22.Rc1 b6 Dit eindspel is 'denk ik' met een heel goede eindspeltechniek nog wel te houden, maar dat is wel even wat veel gevraagd natuurlijk. Ik zou het zelf ook niet fijn vinden. Zwart moet zijn toren activeren en daarbij vooral niet teveel op pionoffers letten. Direct (22...d4 23.exd4 Rd8 bijvoorbeeld. Alleen passief blijven is absoluut fataal. Maar voor een niet heel ervaren speler wel verreweg het verleidelijkst) 23.Kf1 Kf8 24.Rc7 a5 25.b5 Rb8 Laatste kans voor 25...d4. Na de tekstzet heeft wit alles onder controle. 26.Ke2 g6 27.Kd3 Rd8 28.Kd4 f6 29.Rc6 Ke7 30.Rxb6 Rd6 31.Rxd6 Kxd6 32.a4 g5 33.g4 f5 34.gxf5 h5 35.f6 1-0 Met dank aan de website van Caïssa Terug